Sayın okurlarımız, sizlerle “çekin karşılıksız kalmasına sebebiyet verme” suçuna ilişkin olarak çeşitli bilgiler ve özellikle tüzel kişilerde sorumlunun kim olduğu hususunda faydalı bilgiler paylaşmak adına bu makalemizi yayınlıyoruz.
Karşılıksız kalan bir çekin şahıs çeki olması halinde sorumlunun çeki keşide eden kişi olması karşılığında, çek bir tüzel kişi tarafından keşide ediliyorsa sorumlunun kimler olduğu hakkında, özellikle akılları çok karıştıran zaman içerisinde şirket yetkilisi değişmiş ise sorumlunun kimler olacağı hususları hakkında sizleri aydınlatmak isteriz.
5941 sayılı Çek Kanunu’nun 5. maddesinin 1. Fıkrasına göre;
“Üzerinde yazılı bulunan düzenleme tarihine göre kanuni ibraz süresi içinde ibrazında, çekle ilgili olarak ‘karşılıksızdır’ işlemi yapılmasına sebebiyet veren kişi hakkında, hamilin şikâyeti üzerine, her bir çekle ilgili olarak, bin beş yüz güne kadar adli para cezasına hükmolunur.”
Aynı kanunun 2. Fıkrasına göre ;
“Birinci fıkra hükmüne göre çek karşılığını ilgili banka hesabında bulundurmakla yükümlü olan kişi, çek hesabı sahibidir. Çek hesabı sahibinin tüzel kişi olması hâlinde, bu tüzel kişinin mali işlerini yürütmekle görevlendirilen yönetim organının üyesi, böyle bir belirleme yapılmamışsa yönetim organını oluşturan gerçek kişi veya kişiler, çek karşılığını ilgili banka hesabında bulundurmakla yükümlüdür.” demektedir.
Bir çek hakkında karşılıksızlık suçu oluşabilmesi için çekin bankaya süresi içinde usulüne uygun olarak ibraz edilmesi şarttır. Çekin bankaya ibraz süreleri düzenleme ve ibraz yerlerine göre farklılık göstermektedir. Düzenleme yeri ile ibraz yeri aynı olan çeklerde ibraz süresi vade tarihinden itibaren 10 gün iken, farklı yerde ibraz edilecek çekin ibraz süresi 1 ay, farklı kıtada ibraz edilecek çekin ise ibraz süresi 3 aydır. (BU 3 AYLIK SÜRE İSTANBUL’UN ASYA VE AVRUPA KITALARI İÇİN GEÇERLİ DEĞİLDİR)
Bu noktada belirtmek isteriz ki, çekin karşılıksız kalmasına sebebiyet verme suçu şikâyete bağlı bir suç olup çekin yetkili hamili tarafından çekin bankaya ibraz edildiği ve üzerine karşılıksız şerhi düşüldüğü andan itibaren 3 aydır. Önemle belirtmek isteriz ki bu süre hak düşürücü süredir.
Mevcut yasalarımız doğrultusunda çeki düzenleyen gerçek kişi aleyhine yapılacak karşılıksız çek şikâyetinde gerçek kişi aleyhine cezai yaptırıma hükmedileceği kesinken, TÜZEL KİŞİLERDE KARŞILIKSIZDIR İŞLEMİNİN YAPILDIĞI TARİHTE ÇEKİ DÜZENLEYEN KİŞİNİN DEĞİL, KEŞİDE TARİHİNE GÖRE KARŞILIĞINI BANKADA BULUNDURMAKLA ZORUNLU KİŞİ YA DA KİŞİLERİN ( ÇEKİN YAZILDIĞI TARİHTEKİ FİRMA YETKİLİLERİ), öncelikle mali işlerden sorumlu yönetim kurulu üyesinin, böyle bir ayrıma gidilmemiş ise tüm yönetim kurulu üyelerinin ve çek nazarında imza grubu yetkilisi yönetim kurulu üyelerinin, cezai sorumluluğunun doğacağı ortadadır. Bu hususta tüzel kişiliğin keşide ettiği bir çek ile ilgili eğer şikâyette bulunacaksanız, mutlaka ibraz tarihindeki yetkilinin, çeki keşide eden kişi ile aynı olup olmadığını Ticaret Sicil Gazetesi’nden kontrol etmeyi ihmal etmeyiniz.
Daha fazla bilgi için tarafımızla iletişime geçebilirsiniz.